کتاب جوانی و زیبایی در طب سنتی اسلامی

این کتابی که پیش روی شماست مجموعه‏ای از روایات حضرات معصومین (علیهم السلام) در رابطه با شناخت بدن انسان است که ناظر به مزاج شناسی اسلامی نیز می­باشد.

وجود انسان در لسان روایات شبیه به سرزمینی است که از تمامی جهات با سرزمین‏هایی که ما در آن زندگی می­کنیم شبیه می­باشد؛ یعنی همانطور زمین دارای کوه، جنگل، دریا، رودخانه، قلعه، حکومت، فرمانروا، سربازان و… است بدن انسان نیز به همان صورت دارد.

به دلیل پیچیدگی‏های فوق العاده زیاد در بدن انسان، نمی­توان به شناخت کامل بدن و بیماری‏های آن دست یافت ولی با روشی که ائمه(علیهم السلام) به ما شناسانده‏اند می­توان به این شناخت دست پیدا کرد. این روش از نوع روش‏هایی است که در قرآن از آن استفاده شده است. این روش، بهترین راهکاری است که با آن، خداوند متعال، مسائل پیچیده­ای مانند قیامت و… را تبیین می­کند. روش داستان پردازی، همان راهکاری است که برای این امر، پیش­بینی شده است. بر همین اساس روایات، برای تبیین وجود انسان، بدن وی را به سرزمینی تشبیه کرده‏اند که در این سرزمین، تمام مواردی که عرض شد مانند مَلِک (خداوند متعال)، حَشَم (اعضای بدن)، قُوّام (سربازان)، و اَشجار و درختان (عظام و استخوان)، دم (آب)، شَعر و مو (گیاهان) و… وجود دارد. در میان این موارد، چیزهایی وجود دارند که در ایجاد خلقت، بسیار مهم هستند و به عنوان رکن وجود و پیش­فرضِ آفرینش می­باشند و بدون آن­ها، موجودات و خصوصا انسان، خلق نمی­شدند. از این موارد در لسان روایات به ارکان تعبیر شده است. این ارکان عبارت‏اند از: آب، خاک، نفس، روح، نور، نار، هوا، ظلمت، زمین و…

هر کدام از این ارکان، دارای خصوصیاتی است که باعث می­شود تا جزئی از بدن انسان ایجاد شود. مثلا نفس به منزله ظرفی است که موادِ درون خودش را شکل می­دهد. این ظرف می­تواند به هر شکلی باشد و با ریختن آب به درون این اشکال، نفسی متفاوت ایجاد شود. این آب به منزله­ی ارکان بدن است که در قالب نفس، ظاهر شده­است. پس نفس به عنوان رکنی است که اگر نباشد، قالب وجود انسان – به همین شکلی که او را می­بینید – ایجاد نمی­شود. ارکان دیگر هم به همین ترتیب، وظایف زیادی را بر عهده دارند که در ادامه، توضیح خواهیم داد.

اما قبل از شناخت بدن، باید حتما عالم را شناخت تا با یک جهان‌بینیِ توحیدی وارد شناخت بدن شد. این ارکانی که در بالا ذکر شد در ساخت جهان، نقش داشته‌اند و لذا انسان که یکی از این مخلوقات جهان است نیز از این ارکان ساخته شده و لذا باید طریقه‌ی ایجاد جهان را به خوبی شناخت.

توحید المفضل، أفعال الإنسان فی الطعم و النوم و الجماع و شرح ذلک‏، ص 76 و 77

=============================================================================================

برگزیده ای از کتاب:

شناخت پوست

در لسان روایات، پوست به منزله‌ی ریشه و پوست درختان است و مو به منزله گیاهان می‌باشند. پوست و مو از صفرای رقیقه ساخته شده‌اند.

درمان بیماری­‌های پوستی

پوست سنجد، به، برگ کاسنی، نمک روی لقمه غذا، بادنجان بورانی (آبپز) و مقلی بالزّیت (آمیخته با روغن زیتون)، کدو، مویز، پیاز، گوشت کبابی، تره، دمکرده­ی کاسنی و نیشکر، گلابی، خربزه و پنیر، خربزه، سویق و روغن، انار، دم کرده­ی پوست خیار و ساقه و ریشه­ی کاسنی وکمی شکر سرخ، سیدالادویه، ابنابسطام، معجون حنا[1]، روغن بنفشه پایه زیتون، سویق سنجد، مسخن، زنبق، ماساژ کل بدن با زیتون در شب، نماز شب، گرفتن موی بینی، خضاب، حجامت، دست کشیدن به صورت بعد از وضو، شستن سر به خطمی (نُشره، شادابی، ضد طلسمات و جن، افزاینده­ی رزق در صورت شستن در جمعه)، جویدن کامل غذا، ختنه ی دخترانخوردن آب حمام هنگام ورود، پرخوری نکردن (دست کشیدن از غذا قبل از سیر شدن)،  شستن گوشت قبل از پختن، خلال دندان (به جز چوب نی[2]، ریحان و گل، نخل، مورد، انار و انگور)، سحرخیزی، روغن روی ناف و ابرو، ترک وعده ناهار و کم­خوری، گلاب خوردن و مالیدن.

پرهیزات

مالیدن آستین به صورت، شستن سر با گل، زیاد تخم مرغ خوردن، خشک کردن صورت با حوله، روبه آفتاب نشستن

پژمردگی پوست

علت

ناراحتی اعصاب، غلبه بلغم

به، سیب، رازیانه، کاسنی، مصرف آرامبخش­ها، دارو‌های بلغم­زدا، سنجد، زبیب، داروی امام صادق[3] (علیه السلام)، طریفل، گلاب مالیدن به پوست، ماساژ

پرهیزات

خوردن در حال سیری، غذا بر غذا برخوردن، پرخوری، غذا‌های رنگارنگ با هم خوردن

افتادگی و شلی پوست

علل

غلبه سردی و رطوبت بالاجراحی‌‌ها و سزارین

درمان

مصرف گرمی­‌ها سویق­ها، دم­کرده رازیانه، داروی امام صادق[4] علیه السلام، طریفل، خولنجان، ورزش ملایم، ماساژ، روغن گل سرخ، عسل به عنوان ماسک روی موضع.

تیرگی و بی طراوتی رنگ صورت (سماجه)

علت

پرخوری، غلبه بلغم و یا سودا، ناراحتی اعصاب، باهم خوردن غذا‌های رنگارنگ

درمان

به، گلابی، افتیمون، داروی امام صادق[5] (علیه السلام)، زبیب

پرهیزات

ساییدن صورت با پارچه و شلوار، دروغ، در حال سیری غذا خوردن، رو به آفتاب نشستن، ختنه کردن دختران از ته، زیاد شوخی کردن، زیاد تخم مرغ خوردن، خواب بین الطلوعین، خوردن گل، خوردن اشنان، شستن سر با گل، دست به محاسن کشیدن

خشکی پوست دست وصورت

علت

سودا و گاهی صفراست سودابر‌ها و صفرابرها

درمان

مالیدن روغن بنفشه پایه زیتون به سر و ابرو و ناف روغن مالی قبل از حمام شوینده‌‌های شیمیایی

منافذ باز پوست (پوست پرتغالی)

درمان

گلابی، به، مویز، زنبق، سیدالادویه، ابنا بسطام، اسپری گلاب به صورت، عسل 1 ق چ و گلاب 2 ق چ و ژل رویال نصف ق چ و روغن بادام تلخ 5 قطره و روغن هسته انار 5 قطره و روغن گل شمعدانی 5 قطره و نصف ق چ ژل آلوئه­ورا، ماسک عسل و سفیده تخم مرغ و پودر ریشه شیرین بیان و زردچوبه و آب انار، تعریق، انجیر، نمک و آویشن، ماساژ صورت با گلاب، بُخور گیاه بابونه و اسطخودوس

پرهیزات

کرم­‌های شیمیایی

نکته مسهل بسیار قوی سقمونیا و صبر زرد و شحم هندوانه­ی حنظل

نکته هلیله سیاه و زرد و زنجبیل منضج هستند.

ترک­‌های پوستی

گلابی، به، مویز، زنبق، سیدالادویه، ابنا بسطام، ماساژ روغن بنفشه زیتونی یا روغن هسته انار، ضماد گل بنفشه، روغن بنفشه پایه بادام، روغن زیتون، گل سرخ مخلوط یک ماه درآفتاب بماند سپس صاف کرده با سرکه ترش مخلوط و به موضع مالیده شود، روغن بادام تلخ

ترک دست و پا

علت

ترک عمیق و شدید ازکبد است و ترک پا به سبب گرد و غبار و پا برهنه در حمام بودن

درمان

خورشت آلو، خورشت حضرت زهرا[6]، مالیدن روغن زیتون، ابنا بسطام، روغن بنفشه­ی پایه زیتون در ناف، جوراب پنبه­ای، پابرهنه نبودن در حمام، پر کردن روغن دنبه در درون ترک­‌ها و گذاشتن کیسه پلاستیکی در پا، ضماد حنا و پوست بادمجان و روناس و پوست انار.

نکته اگر به مدت 40 شب، کف پا‌ها را روغن بمالید برای درمان کیست­ها، مشکلات قلبی و عروقی و عفونت­ها، درد مفاصل و آرتروز و … مفید است.

ترک لب

نشانه­ و علت

زبان زدن به لب­ها، هوای خشک، حرارت و خشکی کبد، آفتاب سوختگی، واکنش آلرژیایی، جمع شدن بزاق دهان

درمان

خوردن سیاهدانه با موم عسل، بنفشه زیتونی به ابروها، مالیدن کتیرا، روغن بنفشه، سیب، دو قاشق به دانه در یک و نیم لیوان آب ولرم به مدت 8 ساعت بماند سپس لب‌ها را با آن شستشو دهید. برای آفتاب سوختگی، روغن گل سرخ و گل همیشه بهار و روغن تخم زردک هم مفید است. پودر کتیرا 1 ق چ و گل بنفشه 2 ق چ و گل ختمی 2 ق غ و پنیرک 2 ق غ و گلاب به مقدار لازم و عسل 2 ق چ و روغن بادام شیرین 1 ق چ بسیار مرطوب می­کند و اگر حرارت این نوع پوست، زیاد باشد می­توان به ترکیب بالا، لعاب اسفرزه را نیز اضافه کرد.